【图文荟】齐白石花鸟画语录
2021-08-28 08:45

作画在似与不似之间为妙,太似为媚俗,不似为欺世。
夫画者,本寂寞之道,其人要心境清逸,不慕名利,方可从事于画。见古今之长,摹而肖之能不夸,师法有所短,舍之而不诽,然后再现天地之造化。如此腕底自有鬼神。
青藤雪个远凡胎,老缶衰年别有才。
我欲九原为走狗,三家门下转轮来。
(郑板桥有印文曰徐青藤门下走狗郑燮)

冬笋蘑菇 34.5x138cm
青藤、雪个 、大涤子之画,能横涂纵抹,余心极服之,恨不生前三百年,或求为诸君磨墨理纸,诸君不纳,余于门外饿而不去,亦快事也。
余少时不喜名人工细画,山水以董玄宰、释道济外,作为匠家目之,花鸟徐青藤、释道济、朱雪个、李复堂外,视之勿见。
余作画数十年,未称己意,从此决定大变。不欲人知,即饿死京华,公等勿怜,乃余或可自问快心时也。

多寿 36.5x120cm
画中要常有古人之微妙在胸中,不要古人之皮毛在笔端。欲使来者只能摹其皮毛,不能知其微妙也。立足如此,纵无能空前,亦足绝后。学古人,要学到恨古人不见我,不要恨时人不知我耳。
客论作画法,工粗孰难,予曰笔墨重大,形神极工,不易也。
作画不为宗派拘束,无心沽名,自娱而已,人欲骂之,我未听也。
历来画家所谓画人莫画手,余谓画虫之脚亦不易为,非捉虫写生,不能有如此之工。

多寿图 33X101cm
善写意者专言其神,工写生者只重其形。要写生而后写意,写意而后复写生,自能神形俱见,非偶然可得也。
绝不画我没见过的东西。
余画小鸡二十年,十年能得形似,十年能得神似。
余之画虾,已经数变。初只略似,一变毕真,再变色分深浅,此三变也。
予年七十八矣,人谓只能画虾,冤哉。
作画欲求工细生动,故难,不谓寥寥数笔神形毕见,亦不易也。余日来画此鱼数纸,仅能删除做作,大写之难可见矣。

多子益寿图 34.5x100cm
画中静气最难在骨法,骨法显露则不静,笔意躁动则不静,全要脱尽纵横习气,无半点喧闹态。自有一种融合闲逸之趣,浮动于丘壑间,非可以躁心从事也。人但知墨中有气韵,不知气韵全在手中。
人喜变更,不独天下官吏行事也。余画亦然。余二十岁后,喜画人物;将三十,喜画美人;三十后,喜画山水;四十后,喜画花鸟草虫。或一年之中,喜画梅,凡四幅不离梅花;或一年之中喜画牡丹,凡四幅不离牡丹。今年喜画老来红、玉簪花,凡四幅不能离此。如此好变,幸余甘作良民。
余自少至老不喜画工致,以为匠家作,非大叶粗枝、胡涂乱抹不足快意。学画五十年,惟四十岁时戏捉活虫写照,共得七虫。年将六十,宝辰先生见之,欲余临,只可供知者一骂。

富贵高寿四条屏 130x32cmx4
粗大笔墨之画难得神似,纤细笔墨之画难得形似。此二者余常笑人,来者有欲笑我者,恐余不得见,身后恨事也。
余作画五十年,不喜画兰花。无论今古人之作,目之所见者无不形似。此幅略去画家习气耳。
作画须有笔方能使观者快心,凡苦言中锋使笔者,实无才气之流也。
余观昔人画,重在有笔墨,虽形极似而无笔墨,余耻之。余画虽用意在笔墨,其知者不如尚形似者之知者之众。
凡画须不似之似,全不似乃村童所为,极相似乃工匠所作。东坡居士诗云“论画以形似,见与儿童邻”,即可证。识字人胸次与俗殊酸咸也。

荷花翠鸟 35.6x106.7cm

荷花双鸭 33.5x136cm

红荷图 62X137

齐白石 33X134cm

红日山水 32X97.6cm

红叶知了图 43X108cm

猴 24x27cm

花卉册页十四开 41x28cm

花实各三千年 48.6X178cm

黄花双蝶 33.5x100cm

黄菊花 135.5x35.5cm

群雏游鱼图 42x142cm

九秋图 168x30cm

菊花图 32.5x100cm

可惜无声 十三开 23.7x29.4cm

老当益壮 42x100.5cm

墨笔山水 59.7x175cm

泥虾图 34x136cm

禽鸟 34.5x100cm

全家福 33.7x106cm

群虾图 35x103cm

群蟹 35x102.5cm

日行千里 57X121cm

山水 78.6x70cm

寿酒 34.5x103.7cm
齐白石:八大山人的人物画,少见?

齐白石《 鱼》,注有“存八大山人画稿”
八大山人与齐白石,两位艺术大师之间虽然隔了300多年的光阴,却有着奇妙的缘分与关联。
齐白石曾有诗云:
青藤雪个远凡胎,
老缶衰年别有才。
我欲九原为走狗,
三家门下转轮来。
可见齐白石对八大山人的崇拜之情跃于纸上。

齐白石书写“青藤雪个远凡胎,老缶衰年别有才。我欲九原为走狗,三家门下转轮来”
八大山人的画作中,充满悲悯、冷眼视人,极受齐白石喜爱。
齐白石这个人不大喜欢临摹别人的作品,平时也不大去看展览,不过唯独对八大山人的作品,他是一见其画,必定要临摹一番。

齐白石 追摩八大小鸭 北京画院
如齐白石《拟八大鸭图》中,齐白石记有:
“往余遊江西,得见八大山人小册画雏鸭,临之作为粉本。丁巳家山兵乱,后于劫灰中寻得此稿,叹朱君之苦心。虽后世之临摹本,犹有鬼神呵护耶。今画此幅,感而记之。寄萍堂上老人居于京华。”

在这幅瓶花小册页上,齐白石记有:“余一生作画不喜临(仿),此帧见过八大山人本,因记。时居京华,白石。”

这张乌鸦作品上面题有“试墨”二字,据老人说,是“背临”八大山人的作品。
乌鸦寥寥数笔,笔墨无多,也不着色,能形神兼备,冷眼一看真有八大山人的风神。有时“背临”八大的作品特别写明“背用雪个意”。

齐白石 临八大笔意白鹦图
八大山人的山水花鸟作品,我们见得较多了,但人物画却寥寥无几,山水画中的点景人物也只是简单勾勒,不见五官。
惊喜的是, 不仅齐白石的日记中记载了他见过八大的中幅“画佛”, 而且北京画院所藏的画稿及多幅作品中也提供了他临习八大人物画的有力证据, 甚至成为齐白石人物画形态中的重头戏,这就显得非同一般了。

齐白石临八大山人人物小稿
齐白石早年临、仿八大山人不断,只因这种迫于生计,放弃了这条“道路”。
然而晚年,已经成为画坛极受敬仰的大人物齐白石却对当初放弃“八大山人”画风,深感后悔。
如齐白石八十五岁时,题于其1945年所作之《墨笔花果册》,云:
“予五十岁后之画,冷逸如雪个,避乱世于京师。识者寡,友人曾劝其改造,信之,即一弃。今见此册,殊堪自悔,年已八十五矣。乙酉,白石。”

齐白石临八大山人人物画稿中的搔背图
后悔归后悔,最终齐白石以八大山人高古冷逸的画风,转化为大俗大雅的“红花墨叶”,将中国写意绘画与民间艺术结合,题材从文人所目及,到庶民、农夫所悉见的小景小物,也给人们带来了许多雅俗共赏的经典作品,和怡人悦目的享受。

齐白石《搔背图》注有“略用八大小册本”
八大山人的画,夸张、简逸、晦涩,遗世独立冷清醒;齐白石的画,朴实、天真、童趣,勃发生机暖人间。两者代表其个人最高成就的风格看似迥异,然而正是早年临仿八大的“学而不似”,才使得他能够得鱼忘筌地“胆敢独造”,这也正是齐白石所说的“白石雪个同肝胆”的真正含义。