荐读 | 贵州剑河苗语故事:《穷兄弟智斗恶财主》
Ob Jid Dax Khed Zenx Naix Dlas
穷兄弟斗财主
讲述:万妹你
搜集、翻译、整理:杨斌
本故事流传剑河县苗族地区
Xangf gid dengx,maix ob jid dax khed hxat,jenk mongl nas naix jub ait khad niangb fangb dab。Maix ib dias,dail yut dax mongl vangs gheb,jas laib zaid dlas,nenx ghax nas hot:“Ghet,mongx zaid ed naix ait gheb dot?”
从前,有一对穷兄弟,靠给别人当长工维持生活。有一次,弟弟出去找活,碰到一个财主,就问他:“公,你家要人干活吗?”
Naix dlas dab hot:“Ed nongf ed,mongx hniut hnangd hveb,wil ghab mongl ait gheix xid mongl ghax ait gheix xid,dot nenx wil ghax dot ed。”dail yut hot:“Wil dax nas mongx zaid ait ghet,mongx hot ait gheix xid wil ghax ait gheix xid。”
财主回答他说:“ 要是要,但是你要听我的话,叫你做什么就做什么,不然我就不要。”弟弟说:“我是来找活路做的,自然是你叫我做什么我就做什么,一定听您的话。”
Naix dlas nas hot:“Mongx ait ib hniut gheb ed not xus seix?”Dail yut hot:“Mongx baib not xus wil ghax ed not xus。”Naix dlas dab hot:“Mongx diel dal yut wat,ait max niangs not xus gheb,wil bob mongx nongx hek,ib hniut baib mongx bib laib nix dlub,mongx hniut hnangd hveb,dot hnangd hveb,wil ghax kuk mongx seix。”Ob daib hot dos ait nenx yangx。
财主又问:“你干一年要多少钱?”弟弟说:“你给多少就多少。”财主说:“你还小,干不了多少活,我包你吃住,一年再给四两银子,如果你不听我的话,就扣钱。”他们这样讲定了。
Maix ib dias nongx mol,naix dlas zaid ait ib deix vob,ngix、jud、jed diel diel seix maix。Dail yut ait gheb diangd lol,hxid ib zaid naix nongl gid box qiongb box ghad,god jud gid wax naix wax hmais,nenx ghax nas hot:“Ghet,mangx yangk mol nongx ngix hek jud,wil nongx gheix xid?”Naix dlal ghax hot:“Bib nongl gad,mongx nong ghad,bib hek jud,mongx hek jut wab!”Dail yut ghax dab hot:“Ghad ait deis hsux nongx,jut ait deis hsux hek?”Naix dlas ghax hot:“Mongx dot hnangd hveb,kuk mongx bangf ib laib nix dlub,mongx ghax lol nas bib ait jus gid nongx!”Dail yut hnangd qit dul wat,ghax mongl xak lif nongx dot ib dent xongt xongt dib。
有一次,正逢过节,财主家摆了一桌饭菜,酒、肉、粑粑,各式各样,应有尽有。弟弟收工回来见大家一个个吃得醉醺醺的,便问道:“公,你们过节喝酒、吃肉、吃粑粑,我吃什么呢?”财主说:“我们吃饭,你吃粑(粪),我们喝酒,你就喝尿嘛!”。弟弟说:“粑(粪)怎样能吃,尿怎么能喝呢?”财主说:“你不听话,扣你一两银子,你就来跟我们吃吧!”弟弟很生气,吃它一顿饱饱的。
Lait dongd jenl def yangx,naix dlas nal hot:“Daid jenl def yangx,mongx mongl jenl def diot。”Dail yut ghax nas nenx hot:“Mongl hangd deis jenl?”Naix dlas dab hot:“Mongl guf zaid wix jenl。”Dail yut hnangd died ghad seik,ghax nas naix dlas hot:“Guf zaid wix ait deis hsux jenl def?”Naix dlas ghax hot:“Mongx dot hnangd hveb,kuk mongx ib laib nix dlub。”
到了种豆的季节,财主说:“春天来了,你去种豆吧。”弟弟问:“到哪里去种?”财主说:“到我家屋顶上去种。”弟弟很奇怪,就问:“屋顶上怎样去种豆呢?”财主说: “你不听话,扣你一两银子。”
Lait dongd kab lix yangx,laix laix seix jend ait gheb ait gid。Maix ib hnaib,naix dlas hot:“Hnaib nongx mongx dot ed mongl kab lix yangx,mongx tiet liod mongl des wil khab jox gid dlieb gux mongx。”Dail yut hot:“Jox gid dlieb gux mongx sail bod veb,gik liak wat,ait deis hsux kab?”Naix dlas qit dul dait hot:“Mongx dot hnangd hveb,kuk mongx ib laib nix dlub。”
到了犁田的时节,大家都忙碌起来。一天,财主对弟弟说:“今天你不用犁田了,给我拉牛去犁门口那条大路。”弟弟说:“门口这条大路全是石头,硬得很,怎么犁呢?”财主生气道:“你又不听话,再扣你一两银子。”
Dangd hxed dax yangx,naix dlas nal dail yut mongl sad mal。Jus hxot dlinl dail yut ghax sad jangx lol yangx,nenx tiet mal lol kheib diot ghab zaid gux。Naix dlas tongb dux hxid bongf,ghax hot:“Mongx ait deis kheib mal diot had nongx,kib hnaib wat bal mal yel,kheib diot guf det wix mongl。”Dail yut hot:“Mal dot hsux jit det,ait deis hsux kheib diot guf det wix?”Naix dlas hot:“Mongx seix nongl nongl dot hnangd hveb,hot mongx ait gheix xid mongx seix hxib,dias nongx nongl nongl kuk mongx bangf ib laib nix dlub。”
夏天来了,财主叫弟弟去给马洗澡。弟弟很快就洗好马拉回来,拴在大门外。财主出门看见,骂道:“你怎样把马拴这里,被太阳晒坏了,把它拉到树上去拴,”弟弟说:“马怎么能上树呢?不能拉!”财主说:“你又不听我的话,叫你干什么你都怕,再扣你一两银子。”
Naix dlas kuk dail yut bangf seix jul yangx,dail yut qit dul wat,dot hangd nas naix dlas ait gheb yel,dlius bil dait zuk mongl zaid mongl yang。
财主把弟弟的钱扣完了,弟弟非常生气,再不愿帮财主干活,甩手跑回家去了。
Dail yut diangd lol lait zaid,nenx dial nas hot:“Mongx mongl ait ib hniut gheb,dot not xus seix?”Dail yut dab hot:“Nenx kuk wil bangf seix jul yangx, hnangd qit wat,wil ghax diangd lol yangx。”Nenx dial nas hot:“Nenx ait deis kuk mongx bangl seix?mongx dot hnangd hveb gok mongx ait hsut gheix xid?”Dail yut ib diel ib jens xangs nenx dial jul jul。
弟弟回到家时,哥哥问:“你干一年活得了多少钱呀?”弟弟回答说:“财主把我的钱都扣完了,我气极了,就跑回来了。”哥哥又问:“他为什么扣你的钱?是你不听话还是你做错了什么?”弟弟一五一十地告诉了他哥哥。
《苗族古歌》五卷全
《《扫码品读
卷一·湘西卷(东部)
卷二·黔东南卷(中部)
卷三·广西卷(西/中部)
卷四·黔西北卷(西部)
卷五·川南卷(西部)
Nenx dial hnangd yangx,qit dus bongt wat,nenx ghax dax mongl vangs naix dlas。Nenx mongl lait naix dlas zaid,nas naix dlas hot:“Ghet,mongx zaid ed naix ait gheb dot?”Naix dlas dab hot:“Ed nongf ed,mongx hniut hnangd hveb wil hangb ed,dot nenx wil ghax dot ed。”Nenx dial hot:“Wil dax nas mongx zaid ait ghet,mongx hot ait gheix xid wil ghax ait gheix xid。”Naix dlas hot:“Mongx ib hniut ed not xus seix?”Nenx dial ghax hot:“Naix jub ait maix ghat vut yangx,wil nas naix jub jus gid ghax niox,ib hlat ib laib nix dlub。”Hot vut ib hniut juf ob laib nix dlub。
哥哥听了,非常生气,决定到财主家去给财主点教训。于是他来到财主家,找到财主问道:“公,你家要人干活吗?”财主答道“要是要,但是你要听话我才要,不然我就不要。”哥哥说:“ 我来你家干活,当然你老人家叫我做什么我就做什么,我决定听你的话。”财主问:“你干一年要多少钱?”哥哥说:“人家当长工都有价码的,我跟人家一样,每月一两银子。”讲成了一年十二两白银。
Niangx hvib,naix dlas zaid seix nongl hek jud、nongx ngix、nongx jed。Nenx dial nas hot:“Ghet,mangx yangk niangx hvib nongx ngix、hek jud、nongx jed,wil nongx gheix xid?”Naix dlal ghax hot:“Bib nongl gad,mongx nong ghad,bib hek jud,mongx hek jut wab!”Nenx dial dab hot:“El,ait nenx wat,dangl wil ed wil lol gab hxangd yangx hangb nongx。”Naix dlas hxid nenx hlib mongl qieb wil lol gab,hxib ait songl nenx bangf wil wat,ghax hot:“Mongx hnangd hveb wat,wil nas mongx jab ib laib nix dlub,mongx lol nas bib ait jus gid nongx ghab niox。”
大年三十,财主家同样喝酒、吃肉、吃粑粑。哥哥在一边问道:“公,你们过年喝酒、吃肉、吃粑粑,我吃什么呢?”财主说:“我们吃饭,你吃粑(粪),我们喝酒,你就喝尿嘛!”。哥哥答道:“好,等我拿锅来把它炒熟了再吃。”财主见他准备去拿锅来炒,怕弄脏自己的锅,便对他说:“你很听话, 给你加一两银子,你过来和我们一起吃吧。”
|剑河苗族风情
Lait dlat ob bib,naix dlas nal hot:“Daid jenl def yangx,mongx mongl jenl def diot。”Nenx dial nas hot:“Mongl hangd deis jenl?”Naix dlas dab hot:“Mongl guf zaid wix jenl。”Nenx dial yenk yangx,dangl naix dlas yangk mongl gux dlinl,nenx ghax jit mongl guf zaid wix,juk pux lux pal lal tongb khangd tongb kik,nenx hangb zas hniub def diot。Naix dlas diangd lol hxid,veb ngil、hniub def bid diux bid zaid seik,nenx ghax tat hot:“Mongx dail das yangf nongx,ait deis lox wil bangf diux zaid bax jux?”Nenx dial ghax dax hot:“Nongf mongx hot wil mongl guf zaid wix jenl yab。”Naix dlas diot ib bongt qit,yut dot bongb ait deis hot nenx,jangx nongl nongl hot:“Mongx hnangd hveb wat,wil jab mongx ib laib nix dlub。”
到二三月间,财主说:“该种豆了,你去种豆吧。” 哥哥问:“去哪里种?”财主说:“到我家屋顶上去种。”哥哥答应了。待财主老出门,他就爬到屋顶上乱挖一通,然后再撒上些豆种。财主回来一看,满地瓦砾和豆子,财主大骂:“你这个不得好死的,怎样把我家挖得乱七八糟的?”哥哥说:“是你自己叫我去屋顶上挖种豆嘛!”财主敝着一肚子气,但又不知道说什么好,只好假笑说:“你很听话,再给你加一两银子。”
Dongd kab lix,naix dlas nal hot:“Hnaib nongx dot ed mongl kab lix yangx,mongx tiet liod mongx kab ghab zaid gux jox gid mongx niox。”Nenx dial yenk dlinl ghax tiet liod gid kab mongl ghax zaid gux kab gid。Jus hxot,ghax lod ib hliat laib niux kab yang,liod seix bak lot xangt bongt dad laid dad laid。Naix dlas hxid bongf yangx,kot hot:“Nais,nais,nais,max niut kab yangx,max niut kab yangx,das liod yel!”Nenx dial dab hot:“Niongb bil kab jangx,hniut jangx yel,ait nenx nenx ghax xak lif mongl hsaib liod!”Naix dlas hot:“Mongx hnangd hveb wat,wil jab mongx ib langl nix dlub。”Nenx dial hnangd hot jab seix yangx hangb xangt bil。
到了犁田的季节,老财主说:“今天你不去犁田了,拉牛去把门口那条石板路翻一翻吧。”哥哥满口答应,马上拉上牛,扛着犁耙,就去门口把路犁起来。没几下工夫,弄断了好几张犁铧,牛也张大嘴巴喘着粗气,差点累死。财主见了喊道:“好了,好了,不要犁了,牛都差点累死了!”哥哥回答说:“还没有犁完,马上就好,于是加紧去赶牛。”财主说:“你很听话, 再加你一两银子。”哥哥听说加钱,才停下来。
Lait diangd hxed yangx,naix dlas nal nenx dial mongl sad mal。Nenx dial dlinl ghax sad jangx lol yangx,tiet mal kheib diot ghab diux ib penb hnaib。Naix dlas dax hxid bongf,ghax tat nenx hot:“Mongx ait deis kheib mal diot ghab diux penb hnaib,kgeib diot laib bet hent ves gik wal。”Nenx dial nas hot:“Kheib diot bet deis hent ves?”Naix dlas hot:“Kheib diot guf det wix mongl。”Hot ait nenx yangx naix dlas ghax dax mongl gux mongl yangx。
又到夏天,财主叫哥哥拉马去洗澡,哥哥很快就给马洗好,拉回来拴在大门口。财主出来一看,吼道:“ 你怎样把马拴在那里给太阳晒呀?把它拴在阴凉的地方去!”哥哥问:“拴在什么地方阴凉呢?”财主说:“拴树上去嘛!”说完就走了。
Nenx dial vangl dot ib hliat jox dleit hxeib lix lol,kheib mal dliob jil lob yangx hangb xak lif dliof dax mongl guf det wix。Naix dlas diangd lol hxid,mal dliob jil hxud gid jit hob,yens nenx dial dliof lait ib dangl hob mongl yangx。Naix dlas ghax kot hot:“Xangt kad lol,xangt kad lol hvit git。”Nenx dial hot:“Dangl gik,dangl gik,lait wix yel。” Naix dlas hot:“Mongx hnangd hveb wat,wil jab mongx ib langl nix dlub,xangt mal kad lol dab hvit git,das mal yel。”Nenx dial hnangd hot jab seix,nenx hangb xangt mal kad lol dab。
哥哥找来几根棕绳,把马捆了,用力把马拉上树去。财主回来一看,马四脚朝天,嘶哑地叫着,奋力地扎着。他赶紧喊:“快放下来,快放下来。”哥哥说:“等一下,马上拉上去,只差一点了。”财主说:“你很听话,我再加你一两银子,你快把马放下来吧,马要死啦。”哥哥听到他又加钱,才放下绳子。
|剑河苗族
Naix dlas ed nenx dial dot mait faf,dot maix not xus lax ghax des juf diut laib nix dlub diot nenx dial, hvongd nenx dial diangd zaid mongl yangx。Nenx dial lol lait zaid xangs nenx dail yut hot ait deis ait deis zenx naix dlas,naix dlas ait deis jab nenx seix,ob jid dax diek gid ait jus jox seik。
财主拿哥哥没办法,没过多久就不要他了。哥哥跟财主结了月例和加的奖金,得了十六两银子。回到家跟弟弟述说一番,兄弟俩得意地笑了。
◆END◆
如果你也有身边民族作品想投稿分享